Debowiec - History 

 

 

Debowiec, obecnie niewielka wies polozona na wzgórzu oblewanym z jednej strony rzeka Wisloka , a z drugiej potokiem Debownica, powstal przy waznym w sredniowieczu szlaku handlowym wiodacym z Jasla na Osiek i Zmigród i dalej na Wegry. 

Za pierwsza wzmianke o miejscowosci mozna przypuszczalnie uznac przekaz o tutejszym kosciele parafialnym z okolo roku 1346 (wedlug innej wersji w 1328). Pierwszy oficjalny dokument pisany (15 sierpnia 1346) o posiadlosci królewskiej, która jednak - przynajmniej poczatkowo - miala typowo rolniczy charakter  - stanowi akt przeniesienia miasta przez króla polskiego Kazimierza Wielkiego z prawa polskiego na magdeburskie

Poczatkowo miejcowosc wystepuje w dokumentach pod nazwa Dambowdzal wzglednie Dambowidzal tj. Debowy Dzial, co moznaby chyba tlumaczyc jako  miejsce polozone na debowym wzgórzu. Obecna nazwa Debowiec pojawia sie w literaturze jednak znacznie pózniej, a mianowicie za czasów Jana Dlugosza.

Przywilej królewski z roku 1349 (lub 1347), który nadaje Mikolajowi z Bakowa dziedziczne wójtowstwo (servum mittere cum balistam equo) wraz 8 lanami ziemi, okresla miejscowosc juz jako civitas (in civitate regia Dambowdzyal), aczkolwiek w odniesieniu do samych mieszkanców posluguje sie niejednolicie okresleniem cives et cmethones wzglednie cives et incolae. Z 1367 roku pochodzi wzmianka o Hanko zw. Weys. jako o bylym wójcie Debowca. W 1367 roku miasto zostaje zwolnione od cel królewskich w Wojniczu. W 1394 Mikolaj z Bakowa - okreslony w dokumencie jako wójt de Dambowdzal - sprzedaje wójtostwo Mikolajowi ze Slawkowic, a nastepnie stanowisko to obejmuja Henko de Robirstein i w 1416 Mikolaj z Greboszowa". Z tego tez okresu pochodza wzmianki o dwóch osobach na dworze królewskim pochodzacych z Debowca, a mianowicie kuchmistrzu królowej Zofii Wybersztynie de Dambowyecz (1461) i sekretarzu Jana Dlugosza Krzysztofie de Dambowyecz (1467). 

W 1489 roku Jakub Bogdanski sprzedaje wójtostwo Dobieslawowi z Kurozwek, po czym przechodzi ono w rece Jana Wielopolskiego i nastepnie Jana Gromnickiego (1493), któremu to Jan Wielopolski za zezwoleniem królewskim zamienil wójtostwo na soltystwa w Gromniku i Golemkach; Wielopolski oprócz Debowca misl w dzierzawie takze przygle Lazy, Majscowa, Zarzecze i Wole. Wójt rzadzil poczatkowo przy pomocy lawników, obok których z czasem w miare wzrostu róznego typu obowiazków administracyjnych i handlowych powstala rada miejska,  traktowana zazwyczaj jako jego zasadniczy organ przyboczny.

W roku 1474 Debowiec zostaje w czasie najazdu wojsk wegierskich Macieja Korwina spalony. Pod koniec XV wieku w Debowcu zalozono podziemne wodociagi i gliniane rury kanalizacyjne. W 1528 roku król Zygmunt Stary sprzedaje  miejscowosc (z prawem wykupu) Marcinowi Myszkowskiemu, w wyniku czego starostwo przechodzi w rece rodziny Myszkowskich. W latach 1545-1764 starostwo dzierzawia rodziny Tarlów ze Szczekarzowic, Mniszchowie z Sanoka i Siemienscy ze Slawczyna. 

Na skutek licznych zatargów pomiedzy starostami a mieszczanstwem mieszkancy otrzymuja przywilej potwierdzajacy zwolnienie od panszczyzny, zas król Jan II Sobieski nadaje miastu przywilej trzech jarmarków. Po groznym pozarze w 1626 roku miasto zostaje nawet zwolnione na cztery lata od wszelkich podatków, tym niemniej powolny spadek znaczenia miasta staje sie juz coraz bardziej zauwazalny. Szczególnie dotkliwy okazuje sie zwlaszcza najazd w roku 1657 sprzymierzonego z królem szwedzkim Karola Gustawa ksiecia Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego. 

Pewne ozywienie daje sie zauwazyc dopiero w drugiej polowie XVIII wieku, kiedy coraz wieksza role jako zródlo utrzymania mieszkanców zaczyna odgrywac rzemioslo. Jednoczesnie poglebia sie ostry konflikt miasta ze starosta Wojciechem Siemienskim, którego samowola dotkliwie daje sie we znaki mieszkancom. Sad referendarski wydaje surowy wyrok na chlopów, którzy czynnie wystapili przeciwko staroscie. 

W 1764 roku na mocy przywileju Stanislawa Augusta dzierzawe otrzymuje kasztelan lwowski Antoni Morski, w 1766 podczaszy horodelski Antoni Deboli (Debeaulieu), a w 1770 roku Maksymilian Zborowski. W reku rodziny Zborowskich dobra debowieckie pozostaly az do roku 1861, kiedy to przejal je Józej, a po nim Antoni Zubrzycki. W 1871 dobra debowieckie przechodza w rece Mieczyslawa Jordana Stojowskiego i okolo 1880 Floriana Ziemialkowskiego, po którego smierci jego zona Helena Oksza-Ziemialkowska dokonala w latach 1891-1892 parcelacji majatku. 

W latach 70-tych XIX wieku nasilily sie w zwiazku z coraz powazniejszymi  problemami gospodarczymi w regionie wyjazdy do Ameryki, w pierwszym rzedzie do Stanów Zjednoczonych. Debowiec wystawil jako pierwszy kontyngens wychodzczy liczacy 97 os0b. Nierzadko pospiesznie wysprzedawane mienie nabywali w znacznej czesci prawie za bezcen obcy przybysze.

Po I wojnie Debowiec utracil ostatecznie status miasta. Obecnie mieszka w miejscowosci okolo 1650 osób.