Debowiec - History 

 

 

Debowiec, obecnie niewielka wies polozona na wzg�rzu oblewanym z jednej strony rzeka Wisloka , a z drugiej potokiem Debownica, powstal przy waznym w sredniowieczu szlaku handlowym wiodacym z Jasla na Osiek i Zmigr�d i dalej na Wegry. 

Za pierwsza wzmianke o miejscowosci mozna przypuszczalnie uznac przekaz o tutejszym kosciele parafialnym z okolo roku 1346 (wedlug innej wersji w 1328). Pierwszy oficjalny dokument pisany (15 sierpnia 1346) o posiadlosci kr�lewskiej, kt�ra jednak - przynajmniej poczatkowo - miala typowo rolniczy charakter  - stanowi akt przeniesienia miasta przez kr�la polskiego Kazimierza Wielkiego z prawa polskiego na magdeburskie

Poczatkowo miejcowosc wystepuje w dokumentach pod nazwa Dambowdzal wzglednie Dambowidzal tj. Debowy Dzial, co moznaby chyba tlumaczyc jako  miejsce polozone na debowym wzg�rzu. Obecna nazwa Debowiec pojawia sie w literaturze jednak znacznie p�zniej, a mianowicie za czas�w Jana Dlugosza.

Przywilej kr�lewski z roku 1349 (lub 1347), kt�ry nadaje Mikolajowi z Bakowa dziedziczne w�jtowstwo (servum mittere cum balistam equo) wraz 8 lanami ziemi, okresla miejscowosc juz jako civitas (in civitate regia Dambowdzyal), aczkolwiek w odniesieniu do samych mieszkanc�w posluguje sie niejednolicie okresleniem cives et cmethones wzglednie cives et incolae. Z 1367 roku pochodzi wzmianka o Hanko zw. Weys. jako o bylym w�jcie Debowca. W 1367 roku miasto zostaje zwolnione od cel kr�lewskich w Wojniczu. W 1394 Mikolaj z Bakowa - okreslony w dokumencie jako w�jt de Dambowdzal - sprzedaje w�jtostwo Mikolajowi ze Slawkowic, a nastepnie stanowisko to obejmuja Henko de Robirstein i w 1416 Mikolaj z Greboszowa". Z tego tez okresu pochodza wzmianki o dw�ch osobach na dworze kr�lewskim pochodzacych z Debowca, a mianowicie kuchmistrzu kr�lowej Zofii Wybersztynie de Dambowyecz (1461) i sekretarzu Jana Dlugosza Krzysztofie de Dambowyecz (1467). 

W 1489 roku Jakub Bogdanski sprzedaje w�jtostwo Dobieslawowi z Kurozwek, po czym przechodzi ono w rece Jana Wielopolskiego i nastepnie Jana Gromnickiego (1493), kt�remu to Jan Wielopolski za zezwoleniem kr�lewskim zamienil w�jtostwo na soltystwa w Gromniku i Golemkach; Wielopolski opr�cz Debowca misl w dzierzawie takze przygle Lazy, Majscowa, Zarzecze i Wole. W�jt rzadzil poczatkowo przy pomocy lawnik�w, obok kt�rych z czasem w miare wzrostu r�znego typu obowiazk�w administracyjnych i handlowych powstala rada miejska,  traktowana zazwyczaj jako jego zasadniczy organ przyboczny.

W roku 1474 Debowiec zostaje w czasie najazdu wojsk wegierskich Macieja Korwina spalony. Pod koniec XV wieku w Debowcu zalozono podziemne wodociagi i gliniane rury kanalizacyjne. W 1528 roku kr�l Zygmunt Stary sprzedaje  miejscowosc (z prawem wykupu) Marcinowi Myszkowskiemu, w wyniku czego starostwo przechodzi w rece rodziny Myszkowskich. W latach 1545-1764 starostwo dzierzawia rodziny Tarl�w ze Szczekarzowic, Mniszchowie z Sanoka i Siemienscy ze Slawczyna. 

Na skutek licznych zatarg�w pomiedzy starostami a mieszczanstwem mieszkancy otrzymuja przywilej potwierdzajacy zwolnienie od panszczyzny, zas kr�l Jan II Sobieski nadaje miastu przywilej trzech jarmark�w. Po groznym pozarze w 1626 roku miasto zostaje nawet zwolnione na cztery lata od wszelkich podatk�w, tym niemniej powolny spadek znaczenia miasta staje sie juz coraz bardziej zauwazalny. Szczeg�lnie dotkliwy okazuje sie zwlaszcza najazd w roku 1657 sprzymierzonego z kr�lem szwedzkim Karola Gustawa ksiecia Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego. 

Pewne ozywienie daje sie zauwazyc dopiero w drugiej polowie XVIII wieku, kiedy coraz wieksza role jako zr�dlo utrzymania mieszkanc�w zaczyna odgrywac rzemioslo. Jednoczesnie poglebia sie ostry konflikt miasta ze starosta Wojciechem Siemienskim, kt�rego samowola dotkliwie daje sie we znaki mieszkancom. Sad referendarski wydaje surowy wyrok na chlop�w, kt�rzy czynnie wystapili przeciwko staroscie. 

W 1764 roku na mocy przywileju Stanislawa Augusta dzierzawe otrzymuje kasztelan lwowski Antoni Morski, w 1766 podczaszy horodelski Antoni Deboli (Debeaulieu), a w 1770 roku Maksymilian Zborowski. W reku rodziny Zborowskich dobra debowieckie pozostaly az do roku 1861, kiedy to przejal je J�zej, a po nim Antoni Zubrzycki. W 1871 dobra debowieckie przechodza w rece Mieczyslawa Jordana Stojowskiego i okolo 1880 Floriana Ziemialkowskiego, po kt�rego smierci jego zona Helena Oksza-Ziemialkowska dokonala w latach 1891-1892 parcelacji majatku. 

W latach 70-tych XIX wieku nasilily sie w zwiazku z coraz powazniejszymi  problemami gospodarczymi w regionie wyjazdy do Ameryki, w pierwszym rzedzie do Stan�w Zjednoczonych. Debowiec wystawil jako pierwszy kontyngens wychodzczy liczacy 97 os0b. Nierzadko pospiesznie wysprzedawane mienie nabywali w znacznej czesci prawie za bezcen obcy przybysze.

Po I wojnie Debowiec utracil ostatecznie status miasta. Obecnie mieszka w miejscowosci okolo 1650 os�b.